مدرسه دارالشفاءمدرسه دارالشفاء، مدرسه علمیه در شهر قم است. ابتدا به نام مدرسه فتحعلی شاه خوانده می‌شد. ۱ - معرفی اجمالیمدرسه دارالشفاء که در دوران قحط علمی، همه حجرات آن از پیکرش جدا گردید - ابتدا به نام مدرسه فتحعلی شاه خوانده می‌شد؛ تا آن که در سال ۱۳۰۷ قمری شاهزاده کامران میرزای قاجار (بانی تذهیب گلدسته‌های صحن عتیق)، این مدرسه مستمندنشین تهی از طلبه را از دست غاصبین بیرون آورده و سر در آن را تجدید و حجراتش را تعمیر نمود و آن را دارالشفاء گردانید و در هر یک از حجرات غریبش دو تختخواب برای بستری ساختن بیماران نهاد و فضای آن را باغچه بندی و گلکاری کرد؛ ولی حجرات شرقی مدرسه را برای سکونت طبیب و پرستارانی که می‌بایست در تمام ساعات روز و شب مراقب بیماران می‌بودند، اختصاص داد؛ یعنی هر دو الی سه حجره را برای یک نفر در نظر گرفته، جلو درهای آن‌ها را از طرف مدرسه دیوار کشید و برای هر خانه دری به مدرسه بازگذاشت و از اراضی پشت مدرسه برای هر خانه محوطه‌ای منظور نموده، دیوارکشی کرد و برای هر یک دری هم به جانب قطعه زمین مزبور بنا نهاد. این زمین که در پشت دو مدرسه از جلو لایروبی برکه (مخزن آب انبار) و حفر چاه‌های آب و فاضلاب جهت حمام و انبار ساختن بوته و تیغ و سوخت زمستانی در نظر گرفته بودند که از دالان زاویه شمال شرقی فیضیه هم دری به همین محوطه باز بود تا کسبه و حمامی بتوانند به داخل مدرسه ایاب و ذهاب کنند. در این دالان، حجره بزرگ و تاریکی وجود داشت که شخصی به نام حسین بلبلی پز با هیکلی رشید در آن جا زندگی می‌کرد؛ به علاوه آن جا کارگاه طباخی و انبار سوخت او شده بود. پس از مدتی حجرات شرقی از مدرسه یا بیمارستان جدا گردید و به چند خانه برای سکونت متصدیان دارالشفاء تبدیل و تخصیص یافت. ۲ - غصب دوباره دارالشفاءهنگامی که شاهزاده کامران میرزا از دنیا رفت و آن زمان هم مصادف با دوران قحط علمی قم بود، این خانه باز هم در تصرف بعضی از خدام مستمند و نیرومند درآمد و به مرور مورد تملک آنان قرار گرفت. خلاصه آن که در قسمت شرقی دارالشفاء به جای حجرات چند خانه ایجاد شد و از سوی دیگر، محل رفت و آمد زوار، از خیابان حضرتی به جانب روضه شریفه شده بود و مدرسه با ناامنی و عدم استقلال مواجه گردید به طوری که حتی شب‌ها هم نمی‌توانستند در آن را ببندند؛ زیرا با اعتراض ساکنان خانه‌ها مواجه می‌گردیدند. به تدریج حجرات شمالی هم به تصرف مسافرخانه‌های خیابان حضرتی و کسبه آن درآمد و انبار کالاهای پیشه وران گش؛ چنان که کلیه حجرات مدرسه فیضیه نیز انبار بقالان و احیانا محل کسب یکی دو صحاف شده بود و عمارت مدرسه دارالشفاء در جانب غربی و اتاق برجی شکل مقابل آن در جانب شرقی و غرفه روی آن که مخزن کتابخانه گردیده بود، در تصرف چندتن قهوه چی درآمد؛ محوطه مدارس هم مشتری نشین این قهوه خانه عمومی شده بود. وضع این دو مدرسه تا سال ۱۳۳۶ قمری به این منوال بود؛ تا آن گاه که مرحوم آیه الله فیض به تدریج حجرات آن‌ها را طلبه نشین ساخته و از تصرف غاصبین بیرون آورد و می‌توان گفت که از آن تاریخ به بعد دوره رضاع حوزه علمیه قم آغاز گردید. ۳ - مرمت مدرسهپس از تأسیس حوزه علمیه قم، مرحوم آیه الله العظمی حائری به مرمت آن پرداخت و بعد از رحلت آن مرحوم، مرد خیری به نام حاج میرزا محمدعلی توتون فروش در سال ۱۳۲۰ شمسی روی حجرات غربی آن را غرفه سازی کرد. در سال ۱۳۳۵ مرحوم آیه الله العظمی بروجردی نیمی از خانه‌های شرقی مدرسه را از متصرفین خریداری کرده و به احداث حجرات و غرفانی در جنوب و شرق آن پرداخت و بیست و شش حجره بر حجرات مدرسه اضافه کرد. البته در این مدرسه تغییرات دیگری نیز در سال‌های متمادی از نظر سبک بنا و ساختمان رخ داده است؛ به گونه‌ای که هم اکنون این ساختمان، تغییر اساسی نموده و به هیچ وجه قابل مقایسه با ساختمان قبلی نیست و اکنون این مدرسه مرکز مدیریت حوزه علمیه قم گردیده است. ۴ - منبعبرگرفته از «تاریخچه قم و مساجد تاریخی آن» نوشته، محمدرضا کوچک زاده. |